ALİ BARDAKOĞLU

Sahip olduğumuz ortak miras ve tecrübe birikimi milletçe bir arada huzur, barış ve güven içinde yaşamamızı kolaylaştıracak birçok imkanı içinde barındırıyor. Sözünü çok ettiğimiz fakat bir türlü yakınına gitmeye cesaret edemediğimiz sayısız erdemler ve hasletler hâlâ aramızda bir yerlerde sessizce yaşıyor. Fakat ne yazık ki, sorunlarla boğuşurken-din alanı da dahil- kişisel kaygılarımız veya hafızalarımıza kazınmış kötü örnekler, sahip olduklarımızın değerini farketmeyi engellemektedir.

Dinin özündeki ahlakı yeniden keşfetmemiz, onu belli şekil ve ritüellere indirgemek yerine insan hayatında egemen kılmak istediği temel ahlakî değerlerle, adalet, dürüstlük, hak yememe, yalan söylememe, ötekine saygı, yardımlaşma, kendisi için istediğini kardeşi için de isteme gibi temel erdemlerle birlikte anlamamız gerekiyor.

Ortak tarih ve kültür mirasımız, bizim en başta gelen müşterekliğimizdir.

Millet olarak üzerinde yaşadığımız coğrafyanın üzerinde dini, mezhepsel, etnik, sosyal ve kültürel birçok aidiyetlerimiz var. Ama bütün bu alt kimlikleri/aidiyetleri birbiriyle kavga ettirmeden barış içinde bir arada tutabilecek ortak bağ ise coğrafyanın vatana dönüşmüş olmasıyla kazanılmış vatan ve vatandaşlık duygusudur. Bunu da hiçbir ayırımcılığa fırsat vermeden eşit bir vatandaşlık hukukunu geliştirerek koruyabiliriz. Kültürel ve dinî farklılıklara hoşgörüyü artırıp birlikte yaşama kültürünü geliştirilmeye ekmek su kadar ihtiyaç duymaktayız.

Demokrasi kültürü sosyal barışımızın anahtarıdır.

Tarihsel tecrübemiz bizlere millet olarak -diğer İslam ülkeleriyle kıyas edilemez ölçekte- bir devlet, demokrasi ve kamusal alan kültürü kazandırmıştır. Türkiye’nin İslâm dünyasına yapabileceği en büyük katkı da, onları öfke ve dinî kimlikleriyle yalnızlaşmaktan kurtarıp onlara İslam’la demokrasinin, küresel insanî değerlerin, insan haklarının bir arada yaşatılabileceğini göstermek, bu alanda onlara örneklik etmektir.

Din-siyaset, din-ticaret ve din-devlet ilişkisi konusunda Osmanlıdan bu tarafa iyi-kötü korumaya çalıştığımız ölçü ve denge, müşterekliğimizin bir başka ayağıdır. Bu denklemi bir tarafın lehine bozduğumuzda ağır maliyetler ödediğimizi ve bundan da en çok dini değerlerin zarar gördüğünü birlikte görmekteyiz.

Modern Türkiye’nin Diyanet İşleri Başkanlığı modeli ile din eğitiminin açıklık ve birlik içinde ve devletin gözetimi altında yürütülmesi (tevhid-i tedrisat) politikası çok önemli bir tecrübedir ve kazanımdır. Din alanını sivil özgürlükleri geliştirme veya belli bir dini görüşü egemen kılma adına serbest dalgalanmaya bırakmak, en hafifi din istismarı olmak üzere sonu gelmez bir macerayı göze almaktır.

Millet olarak aramızda dayanışma ve sosyal merhamet duygusunun hâlâ devam etiğini, ne kadar farklı düşünsek de birlikte yaşadığımız yanı başımızdaki insanlarla birlikte büyük bir aile ve kardeş olduğumuzu, başkaları bizim üzerimizde hesaplar yaptığında daha iyi anlıyoruz. Yaşadığımız travmalar ve acılar da, kutladığımız bayramlar ve mutluluklarımız da bize hep bunu öğretmektedir.

Öyle anlaşılıyor ki, başkasını kendimize benzetmeye çalışmadan hukuk, güven ve barış içinde birlikte yaşamayı, insana sırf insan olduğu için değer verebilmeyi, farklılıkları zenginlik kaynağı ve iyilikte yarışma sebebi olarak görebilmeyi yeniden başarmak zorundayız.